การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี

จุดมุ่งหมายการเรียนรู้

เป็นบทเรียนทมี่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีความรู้ความสามารถและเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุของการ เปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีจากอดีตจนถึงปัจจุบันด้วยสาเหตุต่าง ๆ เช่น ปัญหาหรือความต้องการของมนุษย์ ปัจจัยจากสภาพสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยหัวข้อ  

2.1 สาเหตุหรือปัจจัยการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี  

2.2  ตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี

 

สาระสำคัญ

มนุษย์สร้างหรือพัฒนาเทคโนโลยีขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการ ซึ่งเทคโนโลยีที่ถูก สร้างขึ้นจะมีประโยชน์ ณ ช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง เมื่อเวลาผ่านไป มนุษย์อาจพบปัญหาหรือสถานการณ์ใหม่ ทำาให้ต้องสร้างหรือพัฒนาเทคโนโลยีขึ้นมาเพื่อใช้ให้เหมาะสมกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป  ปัจจัยที่ส่งผลต่อ การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีสาเหตุมาจากหลายด้าน เช่น ปัญหา ความต้องการ ความก้าวหน้าของศาสตร์ต่าง ๆ สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งความเข้าใจเกี่ยวกับ ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีเหล่านี้ สามารถใช้เป็นแนวทางเพื่อการพัฒนาต่อยอด เทคโนโลยีให้มีประสิทธิภาพและทันสมัย ตลอดจนสามารถคาดการณ์เทคโนโลยีที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้

การนำไปใช้

การวิเคราะห์สาเหตุหรือปัจจัยที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีมีความสําคัญที่จะช่วยให้เข้าใจเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงมาจากอดีตและสามารถคาดการณ์เทคโนโลยีที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต รวมทั้งมีความสําคัญในการพัฒนาต่อยอดเทคโนโลยีเดิม เพื่อให้มีความทันสมัยและช่วยอํานวยความสะดวกต่อผู้ใช้งาน เช่น ปัจจุบันมีการพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการควบคุมเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ในบ้านผ่านระบบออนไลน์ ซึ่งเกิดจากความก้าวหน้า ทางวิทยาศาสตร์ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร รวมทั้งการเชื่อมต่อทางอินเทอร์เน็ต ทําให้เทคโนโลยีปัจจุบันช่วยให้ผู้ใช้สามารถควบคุมหรือตรวจสอบการทํางานของเครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ จากนอกบ้านได้สะดวกขึ้น

ทบทวนความรู้ก่อนเรียน

นักเรียนควรมีความรู้เดิมในเรื่องความหมายของเทคโนโลยี ซึ่งหมายถึงสิ่งของเครื่องใช้หรือ ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ในชีวิตประจําวันที่มนุษย์สร้างขึ้นทั้งในอดีต ปัจจุบันและที่จะเกิดขึ้นในอนาคต รวมทั้งวิธีการต่าง ๆ เพื่อแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการ และระบบทางเทคโนโลยีซึ่งมีทั้งระบบ ทางเทคโนโลยีอย่างง่าย และระบบทางเทคโนโลยีที่ซับซ้อน เทคโนโลยีที่พบเห็นได้ ในชีวิตประจําวัน เช่น โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์ เทคโนโลยีด้านการแพทย์ในปัจจุบัน มีประสิทธิภาพมากกว่าในอดีต ซึ่งมนุษย์เป็นผู้สร้างหรือพัฒนาขึ้นเมื่อประสบกับปัญหา การดํารงชีวิต หรือเกิดความต้องการเทคโนโลยีที่ช่วยอํานวยความสะดวก

บทนำ

เทคโนโลยีรอบตัวเรามีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ขึ้นอยู่กับสาเหตุหรือปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ ความก้าวหน้าของศาสตร์ต่างๆ โดยเฉพาะวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ปัญหาหรือความต้องการของมนุษย์ หรือเกิดจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม การทําความเข้าใจและสามารถวิเคราะห์ปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีจะช่วยให้สามารถปรับปรุงหรือ สร้างเทคโนโลยี ตลอดจนสามารถคาดการณ์ถึงเทคโนโลยีบางชนิดที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้

2.1 สาเหตุหรือปัจจัยการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี

โดยทั่วไปเทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงได้และเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา ลองพิจารณาว่าเมื่อมนุษย์พบกับ ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตประจําวัน หรือมีความต้องการสิ่งของหรือวิธีการบางอย่างเพื่ออํานวยความสะดวกหรือ ช่วยในการดํารงชีวิตมนุษย์จะสร้างหรือพัฒนาเทคโนโลยีต่าง ๆ ขึ้นมาทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี อย่างต่อเนื่อง เทคโนโลยีสมัยใหม่ส่วนใหญ่เป็นเครื่องมือหรือวิธีการที่ช่วยในการอํานวยความสะดวกต่อมนุษย์และช่วยลดปัญหาต่าง ๆ ในการดําเนินชีวิต เช่น การใช้อินเทอร์เน็ตเชื่อมต่อและการติดต่อสื่อสารกันได้อย่างรวดเร็ว

 

 

นอกจากนี้ เทคโนโลยียังเกิดขึ้นและเปลี่ยนแปลงได้เมื่อมีปัจจัยด้านต่าง ๆ ที่เกื้อหนุน เช่น องค์ความรู้และความก้าวหน้าของศาสตร์ต่างๆโดยความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์เป็นปัจจัยสําคัญประการหนึ่งที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี ตัวอย่างเช่น การอาศัยองค์ความรู้ด้านนาโนเทคโนโลยีที่สามารถนํามาใช้ในงานด้านการผลิตเส้นใยนาโนและนําเส้นใยมาใช้ทอเป็นผ้าเพื่อทําเครื่องนุ่งห่ม รวมทั้งการพัฒนา เส้นใยนาโนเพื่อให้มีสมบัติต่าง ๆ ตามที่ต้องการ เช่น ป้องกันการเปียกชื้น ลดรอยยับ ช่วยยับยั้งแบคทีเรียและช่วยลดการเกิดกลิ่น

  

ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ในด้านการพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการควบคุมเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ในบ้านและสถานที่ทํางานผ่านระบบออนไลน์โดยใช้อุปกรณ์สื่อสารเคลื่อนที่ เช่นโทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ต เกิดจากองค์ความรู้ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร รวมทั้งการเชื่อมต่อทางอินเทอร์เน็ตเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่ทําให้เทคโนโลยีในปัจจุบันช่วยให้ผู้ใช้สามารถควบคุมหรือตรวจสอบการทํางานของเครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ จากนอกบ้านได้สะดวกขึ้น

อย่างไรก็ตาม เทคโนโลยีที่สําคัญในอดีตอาจเป็นผลผลิตหรือวิธีการที่สามารถนํามาใช้ประโยชน์ ได้ในระยะเวลาหนึ่งเท่านั้น ยกตัวอย่างเช่น วิธีการส่งข้อมูลข่าวสารทางไกลเป็นตัวหนังสือในอดีตทําได้โดย เขียนข้อความบนกระดาษแผ่นเล็ก ๆ แล้วม้วนติดไว้ที่ขานกพิราบ แล้วพัฒนามาเป็นการส่งจดหมาย ไปรษณียบัตร โทรเลข และโทรสาร แต่เนื่องจากเทคโนโลยีในปัจจุบันที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ส่งผลกระทบต่อการดําเนินชีวิตประจําวันของมนุษย์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อมนุษย์ต้องการวิธีการสื่อสาร ที่รวดเร็วมากขึ้น ทําให้โทรเลขไม่ได้รับความนิยมและไม่มีการใช้งานอีกต่อไป

ในขณะเดียวกันเทคโนโลยีบางชนิดที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่งอาจเป็นจุดเปลี่ยนสําคัญที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นเทคโนโลยีใหม่ในอนาคตยกตัวอย่างเช่นเมื่อนําเครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้กับการเชื่อมต่อทางอินเทอร์เน็ตที่มีบริการด้านการรับส่งข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็จะได้วิธีการส่งทางไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์ หรือเรียกสั้น ๆ ว่าอีเมล (e-mail) การส่งอีเมลนอกจากจะช่วยลดระยะเวลาในการส่งข้อมูลข่าวสารได้มากแล้ว ยังสามารถส่งข้อมูลได้เป็นจํานวนมากอีกด้วย

นอกจากนี้ ยังมีการพัฒนาโปรแกรมประยุกต์ได้แก่ แอปพลิเคชัน (application) มาใช้ประโยชน์ใน ด้านต่าง ๆ เช่น แอปพลิเคชันสําหรับส่งข้อมูลข่าวสารผ่านทางโทรศัพท์มือถือหรืออุปกรณ์อื่น ๆ แอปพลิเคชัน ด้านการแพทย์ซึ่งสามารถทํางานได้ตรงกับความต้องการของมนุษย์ และช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น

การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีสามารถเกิดได้จากจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น ปัจจัยจากสภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม รวมทั้งทรัพยากรที่มีอยู่ในขณะนั้น โดยการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว อาจเป็นการปรับปรุงประสิทธิภาพหรือการใช้งานเทคโนโลยีให้ดีขึ้น เช่น เปลี่ยนแปลงระบบการทํางาน เปลี่ยนวัสดุอุปกรณ์ หรือเปลี่ยนวิธีการผลิต แต่หากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวยังไม่สามารถแก้ปัญหาหรือ สนองความต้องการของมนุษย์ได้ ก็อาจส่งผลให้เทคโนโลยีชนิดนั้นล้าสมัยและไม่เป็นที่ต้องการอีกต่อไป ซึ่งจะทําให้มีการสร้างหรือพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ ๆ ขึ้นอีก ปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้เองจึงมีส่วนเกื้อหนุนทําให้ เทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง

  

บางครั้งอาจมีเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วในบางสถานการณ์ เช่น เมื่อเกิดภัยพิบัติทาง ธรรมชาติ การเกิดสงคราม ภาวะขาดแคลนอาหารและน้ำ การเกิดโรคระบาด ทําให้มนุษย์ต้องคิดค้นและ พัฒนาเทคโนโลยีใหม่ขึ้นมาช่วยอํานวยความสะดวก ซึ่งอาจเกิดขึ้นจากงานอาชีพในชีวิตประจําวันโดยอาศัย ความคิดสร้างสรรค์แรงบันดาลใจ ตลอดจนความรู้ทักษะและประสบการณ์ยกตัวอย่างเช่น การเปลี่ยนแปลง ของเทคโนโลยีเมื่อเกิดอุทกภัย เมื่อประสบปัญหาดังกล่าวมนุษย์จึงคิดพัฒนาเทคโนโลยีขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหา การเดินทางที่ยากลําบาก โดยการนํารถจักรยานยนต์ที่เคยใช้เป็นพาหนะเดินทางบนถนนมาปรับปรุงแก้ไข เป็นรถจักรยานยนต์ดัดแปลงซึ่งมีความสูงเพิ่มขึ้น เพิ่มพื้นที่โดยสารและต่อพ่วงกับตัวรถ สามารถใช้ เดินทางในพื้นที่น้ำท่วมขังได้ ตลอดจนใช้ขนส่งอาหารหรือสิ่งของเครื่องใช้ได้

 

  

          จะเห็นได้ว่า การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี ทั้งที่เป็นชิ้นงานหรือวิธีการนั้น เกิดขึ้นได้จากปัจจัย ต่าง ๆ ที่เข้ามาช่วยสนับสนุนให้เทคโนโลยีเหล่านั้นเป็นจริงขึ้นมาได้ แต่อย่างไรก็ตามมนุษย์ก็มีส่วนสําคัญที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี เนื่องจากหากเทคโนโลยีชนิดใดยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาหรือ สนองความต้องการให้มนุษย์ได้ ก็จะต้องมีการปรับปรุงและพัฒนาเทคโนโลยีต่อไป ดังนั้นความต้องการ ของมนุษย์เพื่อที่จะแก้ไขปัญหา จึงเป็นปัจจัยสําคัญประการหนึ่งที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี ซึ่งความต้องการดังกล่าวอาจต้องพิจารณาร่วมกับปัจจัยต่างๆ ดังที่กล่าวมาแล้วด้วย เพื่อสามารถทําให้เกิด การสร้างหรือพัฒนาเทคโนโลยีที่ใหม่ขึ้นมาได้ และทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่อง

นักเรียนสามารถศึกษาความรู้เพิ่มเติม เรื่องเทคโนโลยีเปลี่ยนโลก (disruptive technologies) ได้จากเว็บไซต์ www.scimath.org/weblink/7776.php

2.2.1. การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีทางการแพทย์และสุขภาพ

1) เครื่องเป่าความดันลม

เครื่องเป่าความดันลมเพื่อเปิดขยายทางเดินหายใจหรือซีแพบ (Continuous Positive Airway Pressure: CPAP) เป็นเทคโนโลยีสําหรับ ช่วยผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับการนอน เช่น นอนกรน นอนหลับไม่สนิท หรือหยุด หายใจขณะหลับ (Sleep apnea Syndromes) ซึ่งเกิดจากหลอดลมตีบขณะ นอนหลับ ทําให้ขัดขวางการหายใจ เกิดผลเสียต่อสุขภาพและการดําเนินชีวิตของผู้ป่วย การใช้ CPAP จะเป่าความดันลมเพื่อขยายหลอดลม ทําให้ผู้ป่วยหายใจสะดวกขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม พบว่าเทคโนโลยีนี้ยังมีข้อจํากัดอยู่ เช่น ขนาดของอุปกรณ์อาจไม่เหมาะสมกับใบหน้าของผู้ป่วย ทําให้ใส่แน่นเกินไปจนเป็นรอยกดทับ หรือบางรายอาจหลวมเกินไปจนเกิดความรําคาญ และบางครั้งการใช้ลมเป่าผ่านจมูกเป็นเวลาอาจทําให้มีปัญหาอื่น ๆ ได้ คือ มีอาการคัดจมูก ปวดจมูก เลือดกําเดาไหล

2) หูฟังแพทย์

หูฟังแพทย์เป็นเครื่องมือสําคัญที่แพทย์ พยาบาลใช้ในการตรวจวินิจฉัยโรคหรืออาการของคนไข้ ในเบื้องต้นหูฟังแพทย์มีการเปลี่ยนแปลงมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เกิดขึ้นจากปัญหาความไม่สะดวกที่แพทย์ในอดีตส่วนใหญ่เป็นผู้ชายจะใช้หูแนบไปที่ร่างกายของคนไข้ที่เป็นผู้หญิง ความต้องการ ในการแก้ปัญหานี้ รวมทั้งปัจจัยด้านสังคมและวัฒนธรรม จึงเป็นสาเหตุสําคัญที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เทคโนโลยีหูฟังแพทย์ขึ้น โดยแพทย์ในอดีตใช้ไม้ซึ่งหาได้ง่ายในขณะนั้นมาประดิษฐ์เป็นหูฟัง

หูฟังแพทย์ที่ทําจากไม้มีข้อจํากัดหลายประการ เช่น ขนาดใหญ่ น้ำหนักมากทําให้พกพาไปใช้งาน ไม่สะดวก เมื่อเทคโนโลยีด้านวัสดุศาสตร์และองค์ความรู้วิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับเสียงมีความก้าวหน้ามากขึ้น หูฟังแพทย์จึงได้มีการเปลี่ยนแปลงจนเป็นหูฟังแพทย์ที่มีขนาดเล็ก น้ำหนักเบา พกพาสะดวก

อย่างไรก็ตาม หูฟังดังกล่าวก็ยังมีข้อจํากัด เช่น ไม่สามารถขจัดเสียงรบกวนได้ แพทย์ต้องใช้ความชํานาญในการฟังเสียงหัวใจหรืออวัยวะภายในต่าง ๆ อีกทั้งยังไม่สามารถ บันทึกข้อมูลเสียงที่ได้ยินหรือแสดงสัญญาณภาพของเสียงได้เมื่อเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์ มีความก้าวหน้ามากขึ้น หูฟังแพทย์จึงมีการเปลี่ยนแปลงเป็นหูฟังอิเล็กทรอนิกส์โดยการเชื่อมต่อกับ คอมพิวเตอร์ผ่านสัญญาณบลูทูธ (Bluetooth) เพื่อช่วยอํานวยความสะดวกในการใช้งาน

2.2.2 การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีด้านการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

บรรจุภัณฑ์จากโฟมทั่วไปที่ใช้บรรจุอาหารมีสารสไตรีน (Styrene) เป็นองค์ประกอบที่เป็นอันตราย ต่อร่างกาย เกิดจากผลผลิตส่วนเกินในกระบวนการกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม ซึ่งย่อยสลายยากและส่งผลกระทบ ต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อแก้ไขปัญหาการใช้บรรจุภัณฑ์จากโฟมซึ่งเป็นมลพิษและทําลายสิ่งแวดล้อมทําให้เกิดการ พัฒนาเทคโนโลยีเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์รักษ์โลกหรือรักษ์สิ่งแวดล้อมจากใบไม้สด เช่น ใบทองกวาว ใบไทร ใบสัก ซึ่งสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ ช่วยลดปัญหาขยะและมลพิษได้

 

นักเรียนสามารถศึกษาเพิ่มเติมเรื่องบรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ ในเว็บไซต์  www.scimath.org/ueblink/7779.php

สรุปท้ายบท

เมื่อมนุษย์ประสบปัญหาหรือต้องการเทคโนโลยีในการทํางานหรือการดําเนินชีวิต จึงสร้างหรือ พัฒนาเทคโนโลยีขึ้นมาเพื่อช่วยอํานวยความสะดวก ปัญหาหรือความต้องการของมนุษย์นี้จึงเป็น สาเหตุสําคัญที่ทําให้มีการพัฒนาเทคโนโลยี เทคโนโลยีแต่ละชนิดจึงมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอด เวลาขึ้นกับสาเหตุหรือปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความรู้และความก้าวหน้าจากศาสตร์ต่าง ๆ โดยเฉพาะวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม

โดยการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีนั้นอาจจะเป็นการปรับปรุงพัฒนาประสิทธิภาพ การใช้งานเทคโนโลยีให้ดียิ่งขึ้นหรือลดต้นทุนการผลิตเทคโนโลยีใหม่ ดังนั้น ความ เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและสามารถวิเคราะห์ปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวจึงมีความสําคัญที่ช่วยทําให้สามารถรู้เท่าทันเทคโนโลยี รวมทั้งตระหนักถึงผลกระทบของเทคโนโลยีที่อาจเกิดขึ้นได้

ที่มา หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี(การออกแบบเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ